Słownik - pompy ciepła

ABS (Akryl Butadien Styren)

ABS to wytrzymałe tworzywo sztuczne stosowane w technice instalacyjnej oraz grzewczej. Charakteryzuje się wysoką odpornością mechaniczną, dobrą stabilnością wymiarową oraz odpornością na podwyższoną temperaturę.

Materiał ABS wykorzystywany jest m.in. do produkcji elementów instalacji sanitarnych, obudów urządzeń grzewczych oraz komponentów systemów HVAC.

Akumulacja ciepła

Akumulacja ciepła to zdolność materiałów i przegród budowlanych do magazynowania energii cieplnej i oddawania jej w późniejszym czasie.

Wysoka akumulacja ciepła poprawia stabilność temperatury w budynku i zwiększa efektywność systemów grzewczych, takich jak ogrzewanie podłogowe czy pompy ciepła.

Anoda magnezowa

Anoda magnezowa to element ochronny montowany w zasobnikach ciepłej wody użytkowej. Jej zadaniem jest zabezpieczenie wewnętrznych powierzchni zbiornika przed korozją.

Działa na zasadzie ochrony katodowej, ulegając stopniowemu zużyciu, dlatego wymaga okresowej kontroli i wymiany w trakcie eksploatacji urządzenia.

Armatura

Armatura to zbiór elementów instalacyjnych wykorzystywanych w systemach wodnych i grzewczych. Obejmuje m.in. zawory, baterie, kurki, regulatory przepływu oraz inne akcesoria montażowe.

Armatura instalacyjna odpowiada za bezpieczną, szczelną i wygodną obsługę instalacji centralnego ogrzewania oraz ciepłej wody użytkowej.

Aprobata techniczna

Aprobata techniczna to dokument potwierdzający pozytywną ocenę techniczną wyrobu budowlanego oraz jego przydatność do zastosowania w budownictwie.

Dokument ten wydawany jest przez uprawnione jednostki i stanowi podstawę do dopuszczenia materiałów oraz wyrobów budowlanych do obrotu i stosowania.

Audyt ekologiczny

Audyt ekologiczny to analiza działalności przedsiębiorstwa pod kątem wpływu na środowisko naturalne. Jest elementem systemów zarządzania środowiskowego zgodnych z przepisami Unii Europejskiej.

Celem audytu ekologicznego jest ocena zgodności działań z obowiązującymi normami, identyfikacja zagrożeń oraz wskazanie działań ograniczających negatywny wpływ na środowisko.

Audyt energetyczny

Audyt energetyczny to dokument określający parametry techniczne i ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego budynku.

Zawiera analizę zużycia energii, ocenę stanu technicznego obiektu oraz rekomendacje rozwiązań, które pozwalają zmniejszyć koszty ogrzewania i poprawić efektywność energetyczną. Audyt energetyczny stanowi podstawę do planowania modernizacji oraz inwestycji w systemy grzewcze.

Bezwładność cieplna

Bezwładność cieplna to właściwość materiału lub instalacji grzewczej polegająca na zdolności do magazynowania ciepła i oddawania go z opóźnieniem.

Oznacza to, że materiał nie reaguje natychmiast na zmiany temperatury, lecz „zapamiętuje” swoje parametry cieplne, co ma duże znaczenie np. w ogrzewaniu podłogowym.

Biwalentny, zasobnikowy podgrzewacz wody

Biwalentny zasobnikowy podgrzewacz wody to urządzenie przeznaczone do podgrzewania ciepłej wody użytkowej, wyposażone w dwa niezależne wymienniki ciepła.

Dolny wymiennik współpracuje najczęściej z instalacją solarną, natomiast górny połączony jest z konwencjonalnym źródłem ciepła, takim jak kocioł gazowy lub olejowy. W przypadku niewystarczającej ilości energii słonecznej, podgrzewanie wody przejmuje kocioł.

Bufor

Bufor to zbiornik wody montowany pomiędzy pompą ciepła a pozostałą częścią instalacji centralnego ogrzewania. Jego głównym zadaniem jest magazynowanie energii cieplnej.

Zastosowanie bufora stabilizuje pracę systemu grzewczego, ogranicza taktowanie pompy ciepła oraz zwiększa efektywność i żywotność całej instalacji.

Can-Bus

Can-Bus to specjalistyczna technologia komunikacyjna umożliwiająca przesyłanie danych pomiędzy urządzeniem grzewczym a regulatorem lub termostatem pokojowym.

Dzięki magistrali Can-Bus możliwe jest zdalne sterowanie ogrzewaniem, przygotowaniem ciepłej wody użytkowej oraz pełna kontrola pracy całego systemu grzewczego.

Ciepła woda użytkowa (c.w.u.)

Ciepła woda użytkowa to woda przeznaczona do celów higieniczno-sanitarnych, magazynowana w podgrzewaczach lub zasobnikach pojemnościowych.

Zalecana temperatura c.w.u. wynosi od 55°C do 60°C, co ogranicza ryzyko rozwoju bakterii Legionella oraz zmniejsza możliwość poparzenia. Zasobniki c.w.u. powinny być okresowo dezynfekowane.

Ciepło spalania

Ciepło spalania to ilość energii uwalnianej podczas całkowitego spalenia określonego paliwa. Uwzględnia ono również energię odzyskaną podczas skraplania pary wodnej powstającej w procesie spalania.

W technice kondensacyjnej wykorzystywane jest nie tylko ciepło spalania, ale także ciepło parowania zawarte w spalinach, które w tradycyjnych systemach byłoby stratą kominową.

Ciepło ziemi

Ciepło ziemi to energia cieplna zgromadzona w gruncie, pobierana za pomocą kolektorów poziomych lub pionowych.

Energia ta pochodzi głównie z promieniowania słonecznego oraz procesów geotermicznych i jest wykorzystywana jako dolne źródło ciepła w gruntowych pompach ciepła.

COP (Coefficient of Performance)

COP to jeden z najważniejszych parametrów opisujących efektywność pompy ciepła. Określa stosunek energii cieplnej oddawanej przez urządzenie do energii elektrycznej zużywanej do jego pracy.

Wzór na COP: COP = moc grzewcza / moc elektryczna. Im mniejsza różnica temperatur pomiędzy dolnym i górnym źródłem ciepła, tym wyższa efektywność i niższe koszty eksploatacji systemu.

Cyrkulacja ciepłej wody użytkowej (c.w.u.)

Cyrkulacja ciepłej wody użytkowej to dodatkowy przewód instalacyjny łączący zasobnik c.w.u. z najdalszym punktem poboru wody.

Po zastosowaniu pompy cyrkulacyjnej możliwe jest stałe krążenie ciepłej wody w instalacji, dzięki czemu woda wypływa natychmiast po odkręceniu kranu.

Czynnik chłodzący

Czynnik chłodzący to substancja charakteryzująca się niską temperaturą wrzenia, wykorzystywana w obiegu termodynamicznym pomp ciepła.

Podczas pracy systemu czynnik ten paruje, pobierając ciepło, a następnie skrapla się po jego oddaniu, umożliwiając ciągły transport energii cieplnej.

Deklaracja zgodności CE

Deklaracja zgodności CE to dokument wystawiany przez producenta, potwierdzający, że dany wyrób spełnia wymagania oraz normy obowiązujące na terenie Unii Europejskiej.

Oznaczenie CE powinno być trwale umieszczone na produkcie i stanowi potwierdzenie zgodności urządzenia z dyrektywami unijnymi dotyczącymi bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska.

Dolne źródło

Dolne źródło to środowisko, z którego pozyskiwane jest ciepło niskotemperaturowe wykorzystywane przez pompę ciepła.

W zależności od rodzaju instalacji, dolne źródło może stanowić powietrze, grunt lub woda, a jego zadaniem jest dostarczanie energii do dalszego przetwarzania w systemie grzewczym.

Dopuszczalne ciśnienie robocze

Dopuszczalne ciśnienie robocze to maksymalna wartość ciśnienia, z jaką może bezpiecznie pracować dane urządzenie grzewcze, określona przez producenta.

Przekroczenie tego parametru może prowadzić do uszkodzenia instalacji, spadku jej sprawności lub zagrożenia bezpieczeństwa użytkowania.

Dopuszczalna temperatura zasilania

Dopuszczalna temperatura zasilania to maksymalna temperatura wody grzewczej, z jaką urządzenie może pracować w trybie ciągłym, zgodnie z zaleceniami producenta.

Parametr ten ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej pracy instalacji, jej trwałości oraz zachowania gwarancji producenta.

Emisja

Emisja to substancje zanieczyszczające, które przedostają się do atmosfery w wyniku procesów spalania paliw stosowanych w systemach grzewczych.

W przypadku spalania gazu ziemnego oraz oleju opałowego do najczęściej emitowanych związków należą tlenek węgla (CO) oraz tlenki azotu (NOx), które mają negatywny wpływ na środowisko oraz jakość powietrza.

Filtr do wody instalacyjny

Urządzenie montowane w instalacjach pomp ciepła, którego zadaniem jest oczyszczanie wody grzewczej i zabezpieczenie systemu przed osadami, rdzą czy kamieniem kotłowym. Chroni pompę ciepła, wymiennik ciepła i rurociągi, zapewniając długą i bezawaryjną pracę instalacji. Regularne czyszczenie filtra zwiększa efektywność energetyczną całego systemu.

Faza grzewcza

Okres, w którym pompa ciepła aktywnie dostarcza ciepło do systemu grzewczego lub c.w.u. Obejmuje pobór energii z dolnego źródła (grunt, woda, powietrze), sprężenie czynnika roboczego i przekazanie ciepła do obiegu grzewczego. Poprawne zarządzanie fazą grzewczą wpływa na efektywność energetyczną i komfort cieplny w budynku.

Fluktuacja temperatury

Zmiany temperatury wody w obiegu pompy ciepła w trakcie pracy. Zbyt duże wahania mogą zmniejszać wydajność systemu i komfort cieplny. Sterowniki pomp ciepła i systemy regulacji pogodowej minimalizują fluktuacje, zapewniając stabilne ogrzewanie i optymalne zużycie energii.

Grzejnik (kaloryfer)

Grzejnik to urządzenie służące do oddawania ciepła w pomieszczeniach poprzez konwekcję i promieniowanie.

Wyróżnia się różne rodzaje grzejników:

• Ze względu na pomieszczenie i konstrukcję – np. pokojowe, łazienkowe;
• Ze względu na materiał wykonania – np. stal nierdzewna, żeliwo;
• Ze względu na budowę – np. grzejniki płytowe, konwektory;
• Ze względu na temperaturę pracy – grzejniki wysoko- i niskotemperaturowe.

Gwarancja

Gwarancja to dokument określający warunki i czas jej trwania, a także potwierdzający wykonanie przeglądów gwarancyjnych oraz wykaz firm prowadzących serwis gwarancyjny.

Posiadanie ważnej karty gwarancyjnej pozwala na bezpłatną naprawę urządzenia zgodnie z warunkami producenta.

Hałas instalacji

Poziom dźwięku generowany przez pompę ciepła podczas pracy, mierzony w decybelach (dB). Ma wpływ na komfort użytkowników i lokalizację urządzenia.

Histereza

Parametr określający różnicę między pożądaną a najniższą dopuszczalną temperaturą ustawioną na pompie ciepła. Do jego opisu używa się symbolu Δ. Histereza pozwala uniknąć częstego włączania i wyłączania urządzenia, co zwiększa trwałość pompy ciepła i stabilność ogrzewania.

Instalacja dolnego źródła

Instalacja dolnego źródła to część systemu grzewczego, umożliwiająca pozyskanie i transport ciepła niskotemperaturowego z gruntu lub innego dolnego źródła.

W praktyce obejmuje układ rur kolektora poziomego lub pionowego wykonanych z PE, w których cyrkuluje solanka – mieszanina propylenglikolu i wody.

Instalacja pompy ciepła

Instalacja pompy ciepła pozwala wytworzyć ciepło użytkowe i składa się z:

• agregatu pompy ciepła,
• instalacji dolnego źródła ciepła (np. sondy ziemne, kolektory gruntowe),
• elementów techniki regulacyjnej,
• pompy cyrkulacyjnej instalacji ogrzewania,
• opcjonalnie zbiornika buforowego i podgrzewacza wody.

Całość zapewnia efektywne przesyłanie i wykorzystanie energii cieplnej w budynku.

Jednostka wewnętrzna pompy ciepła

Wewnętrzna jednostka pompy ciepła jest centralnym elementem systemu, który odpowiada za dystrybucję ciepła i chłodzenia w budynku. Działa w tandemie z jednostką zewnętrzną, zapewniając efektywną wymianę energii.

Jednostka wewnętrzna umożliwia ogrzewanie i chłodzenie pomieszczeń, pozwala na zdalne sterowanie poprzez Wi-Fi lub systemy inteligentnego domu oraz jest zoptymalizowana pod kątem wydajności energetycznej, co przekłada się na niższe koszty eksploatacji.

Kolektor gruntowy

Kolektor gruntowy w pompach ciepła jest kluczowym elementem systemu, który pobiera energię cieplną zgromadzoną w ziemi. Ciepło to następnie przekazywane jest do obiegu pompy ciepła, służąc do ogrzewania budynku lub podgrzewania wody użytkowej. Kolektory mogą być poziome lub pionowe, w zależności od dostępnej powierzchni i głębokości instalacji.

Kondensator

W pompach ciepła kondensatory wspierają pracę sprężarki i silnika wentylatora. Wyróżnia się dwa podstawowe typy: kondensatory „run”, które odpowiadają za stałe utrzymanie napięcia i stabilną pracę urządzenia, oraz kondensatory „start”, które dostarczają dodatkową moc potrzebną do uruchomienia sprężarki. Niektóre modele stosują kondensatory dwupasmowe, łącząc oba elementy w jednej obudowie dla większej wydajności. Kondensatory rozruchowe są aktywowane tylko na czas startu sprężarki, co ułatwia jej płynne uruchomienie. Nie wszystkie pompy ciepła wymagają kondensatorów rozruchowych, ale w wielu systemach są one istotnym elementem zapewniającym niezawodną pracę jednostki.

Moc grzewcza

Moc grzewcza to ilość ciepła oddawanego przez urządzenie w określonym czasie, np. w ciągu godziny lub doby, wyrażana w kilowatach (kW).

Wartość mocy grzewczej powinna odpowiadać minimalnemu obciążeniu cieplnemu budynku, aby system zapewniał odpowiedni komfort cieplny.

Nominalna moc grzewcza

Moc nominalna pompy ciepła jest podawana zwykle dla parametru A7W35, czyli dla temperatury zewnętrznej +7°C oraz temperatury wody kotłowej 35°C. Określa zdolność urządzenia do wytwarzania ciepła w standardowych warunkach testowych.

Warto pamiętać, że moc nominalna nie zawsze pokrywa pełne zapotrzebowanie budynku na ciepło w warunkach projektowych, dlatego przy doborze urządzenia należy uwzględnić również inne parametry, takie jak moc chwilowa czy współczynnik COP.

Ogrzewanie płaszczyznowe

Ogrzewanie płaszczyznowe to system niskotemperaturowy, w którym ciepło przekazywane jest do pomieszczenia przez otaczające je przegrody. Niższa temperatura czynnika grzewczego nadrabiana jest większą powierzchnią grzewczą w stosunku do tradycyjnych grzejników wysokotemperaturowych.

Ogrzewanie podłogowe

Popularny rodzaj ogrzewania płaszczyznowego, w którym temperatura powierzchni wynosi 35–45°C. Ciepło rozchodzi się równomiernie po pomieszczeniu i utrzymuje dłużej niż przy tradycyjnych grzejnikach.

Ogrzewanie sufitowe

Ogrzewanie niskotemperaturowe montowane w suficie. Może być w formie mat grzejnych zasilanych elektrycznie lub rur połączonych z pompą ciepła lub kotłem kondensacyjnym. Występuje w technologii suchej lub mokrej.

Ogrzewanie ścienne

Rodzaj ogrzewania płaszczyznowego, w którym elementy grzejne wbudowane są w ściany. Ciepło rozchodzi się równomiernie, a temperatura w pomieszczeniu jest dobrze rozłożona.

Podgrzewacze C.W.U. pojemnościowe

Urządzenia do szybkiego podgrzewania wody użytkowej do 55°C. Po podgrzaniu umożliwiają komfortowe pobieranie ciepłej wody.

Pompa ciepła

Ekologiczne urządzenie służące do ogrzewania domu i wody użytkowej. Pobiera ciepło niskotemperaturowe z gruntu, powietrza lub wody, a oddaje je w wyższej temperaturze do systemu grzewczego.

Obieg termodynamiczny składa się z czterech procesów: odparowanie czynnika, sprężanie par, skraplanie (oddanie ciepła do systemu) oraz rozprężanie w zaworze rozprężnym. Cykl powtarza się nieprzerwanie.

Pompa C.W.U.

Pompa podaje wodę z kotła do wężownicy podgrzewacza w celu jej podgrzania.

Pompa cyrkulacyjna

Urządzenie doprowadzające wodę z podgrzewacza pojemnościowego do punktów poboru, minimalizujące straty i skracające czas nagrzewania wody.

Pompa obiegowa

Pompa wymuszająca przepływ wody w obiegu grzewczym.

Powietrzna pompa ciepła

Rodzaj pompy ciepła pobierający ciepło z powietrza (zewnętrznego lub wewnętrznego) i przekazujący je wodzie do systemu grzewczego. Działa efektywnie nawet przy niskich temperaturach zewnętrznych.

Poziom hałasu

Wielkość określająca dźwiękowe obciążenie środowiska. Mierzona jako poziom ciśnienia akustycznego w decybelach (dB).

Regulator pokojowy

Sterownik z wbudowanym czujnikiem temperatury, montowany w ogrzewanych pomieszczeniach. Umożliwia sterowanie pracą instalacji grzewczej w zależności od temperatury w pomieszczeniu. Niektóre modele posiadają programator umożliwiający zaplanowanie pracy urządzenia, w tym przerw.

Regulator solarny

Komputerowy regulator odpowiedzialny za wydajność pompy solarnej. Działa na podstawie różnicy temperatur glikolu z kolektora solarnego i temperatury wody w zasobniku c.w.u. Może modulować wydajność pompy w zależności od nasłonecznienia (100%, 50%, 30% lub 20%).

Serwis gwarancyjny

Bezpłatna obsługa pomp ciepła przez autoryzowaną firmę, pod warunkiem posiadania ważnej karty gwarancyjnej.

Solanka

Mieszanina wody i środka przeciw zamarzaniu, stosowana w instalacjach pomp ciepła. Pełni rolę nośnika ciepła.

Sprawność urządzenia grzewczego

Procentowy stosunek energii przekazanej do instalacji c.o. lub pomieszczenia do energii zawartej w paliwie wykorzystywanym w systemie grzewczym.

Sprężarka

Element maszyn, w tym pomp ciepła, służący do sprężania gazów. W pompach ciepła podnosi temperaturę czynnika roboczego.

System biwalentny

System grzewczy z dwoma urządzeniami. Pompa ciepła pokrywa zapotrzebowanie energetyczne do określonej temperatury zewnętrznej (Tbw), po czym zadanie przejmuje drugie urządzenie, np. kocioł olejowy lub gazowy. Preferowane dolne źródło ciepła: grunt-woda lub powietrze. Działa do temperatury zasilania +90°C.

System monowalentny

System, w którym pompa ciepła jest jedynym urządzeniem grzewczym, pokrywając 100% zapotrzebowania energetycznego budynku. Działa przy temperaturze zasilania do +60°C i najlepiej współpracuje z dolnym źródłem gruntowym lub powietrznym.

Temperatura pracy

Jeszcze do niedawna źródła ciepła pracowały w stałych temperaturach, bez względu na temperaturę zewnętrzną. Temperatura zasilania instalacji grzewczej była osiągana poprzez zmieszanie schłodzonej wody pierwotnej.

Obecnie nowe instalacje c.o. współpracują jedynie z temperaturami zapewniającymi wymaganą temperaturę w pomieszczeniach. Regulacja pogodowa pozwala dopasować moc grzewczą do aktualnego zapotrzebowania na ciepło.

Woda do napełniania

Woda potrzebna do pierwotnego napełnienia całej instalacji grzewczej.

Woda grzewcza

Woda, której zadaniem jest przesyłanie ciepła w całej instalacji grzewczej.

Woda uzupełniająca

Woda używana do uzupełniania ubytków w instalacji powstałych w trakcie eksploatacji.

Współczynnik przenikania ciepła U

Ilość ciepła przechodząca w ciągu 1 sekundy przez 1 m² przegrody przy różnicy temperatur 1 K (kelwin). Im mniejsza wartość współczynnika, tym lepsza izolacyjność przegrody.

Współczynnik przewodności cieplnej

Ilość ciepła przechodząca w ciągu 1 sekundy przez materiał o grubości 1 m i powierzchni 1 m² przy różnicy temperatur 1 K. Mniejsza wartość oznacza lepszą izolacyjność cieplną materiału.

Wymiana ciepła

Proces przekazywania energii między układami termodynamicznymi, odbywający się zawsze z ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze zgodnie z II zasadą termodynamiki. Proces trwa do osiągnięcia równowagi termicznej.

Wymiennik ciepła

Urządzenie, które pobiera energię cieplną z jednego medium, np. ogrzanej wody, i przekazuje ją innemu medium, np. ciepłej wodzie użytkowej.

Zapotrzebowanie na energię cieplną

Ilość energii, którą należy dostarczyć do budynku w określonym czasie, aby w pomieszczeniach utrzymać optymalną temperaturę.

Do oceny stosuje się zapotrzebowanie roczne E, przeliczane na 1 m² ogrzewanej powierzchni. Niezbędną moc urządzeń grzewczych określa się również na podstawie zapotrzebowania szczytowego.

Zasobnik c.w.u.

Inaczej zbiornik ciepłej wody użytkowej. Pojemność dobiera się do potrzeb użytkowników. Mogą być zasilane przez grzałkę, kolektory słoneczne lub kominek z płaszczem wodnym.

Zużycie energii

Określona ilość energii zużywana w gospodarstwach domowych. Przyjęty podział: ogrzewanie pomieszczeń – 75%, przygotowanie ciepłej wody użytkowej – 12%, sprzęt gospodarstwa domowego/światło – 13%.