EPBD – większe ambicje, ale także większa elastyczność

We wtorek, 14 marca Parlament Europejski przyjął stanowisko w sprawie europejskiej dyrektywy dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków. Tekst przyjęty na posiedzeniu plenarnym jest zgodny z raportem przyjętym przez Komisję Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE) dnia 9 lutego, odzwierciedlając wolę posłów do PE, którzy dążą do PE, aby trzymać się porozumienia politycznego zawartego w komisji ITRE. 

Parlament Europejski potwierdził wprowadzenie zakazu stosowania "systemów ogrzewania opartych na paliwach kopalnych" w nowo budowanych budynkach oraz w budynkach poddawanych gruntownej renowacji, zgodnie z transpozycją dyrektywy. Jednak posłowie do PE wprowadzili również wyjątek dla hybrydowych systemów grzewczych i kotłów certyfikowanych do wykorzystywania paliw odnawialnych. Te systemy nie powinny być traktowane jako systemy grzewcze oparte na paliwach kopalnych. Oznacza to, że Parlament Europejski przewiduje w przyszłym ogrzewaniu także rolę technologii, które mogą wykorzystywać gaz odnawialny, takie jak biometan i zielony wodór.

Państwa członkowskie powinny także zaplanować stopniowe wycofywanie paliw kopalnych w budynkach, z myślą o osiągnięciu celu wycofania ich do roku 2035. Posłowie do PE otwierają możliwość wykorzystania paliw odnawialnych w technologiach, które są zdolne do takiego wykorzystania po tej dacie. Jest to ważny aspekt, ponieważ rozróżnia się pomiędzy paliwami, które mogą być zarówno kopalne, jak i odnawialne, a technologiami, które są neutralne i mogą wykorzystywać oba rodzaje źródeł energii.

Dodatkowo Parlament Europejski ustalił datę, od której państwa członkowskie nie będą udzielać żadnego wsparcia finansowego na instalację "kotłów opartych na paliwach kopalnych" w okresie 2024-2027. Określenie "kotły wykorzystujące paliwa kopalne" wprowadza ponownie lepsze rozróżnienie między paliwami a technologiami, umożliwiając promowanie kotłów działających na paliwa odnawialne. Rada przewidziała natomiast rok 2025 jako datę dla "kotłów zasilanych paliwami kopalnymi". Wszystkie trzy przepisy są kluczowe dla sektora ogrzewnictwa i powinny być brane pod uwagę. Istnieją również inne elementy tekstu, które są interesujące, ponieważ mogą mieć pośrednie implikacje dla branży grzewczej.

Budynki zeroemisyjne    

"Budynki bezemisyjne" (ZEB) to standard zaproponowany przez Komisję Europejską dla nowych i odnowionych budynków, mający na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej w sektorze budowlanym do roku 2050. Podczas gdy Komisja Europejska zaproponowała obowiązkowy wymóg, aby nowe budynki były zeroemisyjne od roku 2030, Parlament Europejski przewiduje wcześniejszą datę - 2028 rok.

Jeśli chodzi o istniejące budynki poddawane renowacji (zarówno głębokiej, jak i etapowej), posłowie do PE utrzymali datę 2030 roku. Jak już wcześniej wyjaśniono, nowe budynki oraz budynki poddawane gruntownej renowacji nie powinny już korzystać z "systemów grzewczych opartych na paliwach kopalnych", z wyjątkiem certyfikowanych instalacji hybrydowych i kotłów grzewczych przystosowanych do wykorzystywania odnawialnych źródeł energii.

Parlament wprowadził większą elastyczność w kwestii wykorzystania energii w budynkach bezemisyjnych (ZEB). Teraz dozwolone jest wykorzystywanie energii odnawialnej z sieci, pod warunkiem, że jest ona przechowywana na miejscu lub produkowana w pobliżu budynku. To drugie kryterium otwiera możliwość szerszego wykorzystania biometanu w obszarach, gdzie elektrownie są połączone z domami za pośrednictwem sieci dystrybucyjnej. W przypadku, gdy nie można spełnić warunków określonych w art. 2.2 (definicja ZEB), dopuszcza się wykorzystanie energii odnawialnej z sieci pod warunkiem udokumentowania tego umowami zakupu energii (PPA). Ponieważ umowy zakupu energii są złożonym narzędziem, które może stanowić istotną barierę dla wykorzystania energii odnawialnej z sieci, Parlament Europejski przyjął poprawkę grupy EPL na posiedzeniu plenarnym, wzywając Komisję do wydania wytycznych dotyczących wdrożenia i weryfikacji tych kryteriów, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów technicznych i ekonomicznych.

W odniesieniu do tego konkretnego zagadnienia, stanowisko Rady (przyjęte w październiku 2022 r.) jest podobne do stanowiska Komisji, ale dodaje możliwość korzystania z energii ze źródeł zdekarbonizowanych.

Narodowy plan renowacji budynków

Krajowy plan renowacji budynków (NBRP) to plan działania, który każde państwo członkowskie musi opracować w celu transformacji zasobów budowlanych UE w budynki zeroemisyjne (ZEB) do roku 2050. W tych planach Parlament Europejski uwzględnił elementy, o których wspomniano wcześniej, takie jak "krajowe plany stopniowego wycofywania się z eksploatacji paliw kopalnych w budynkach, mające na celu ich całkowite wyeliminowanie do roku 2035, a jeśli to nie jest wykonalne, jak ustali Komisja, to najpóźniej do roku 2040.". Komisja zaproponowała również stopniowe wycofywanie paliw kopalnych w budynkach, ale bezpośrednio od 2040 roku, podczas gdy państwa członkowskie zamierzały wycofać „kotły na paliwa kopalne” od 2040 r. Parlament Europejski utrzymał rozróżnienie między paliwami a technologiami, w przeciwieństwie do stanowiska Rady.

Minimalne normy charakterystyki energetycznej  

Aby dokonać renowacji budynków o najgorszej charakterystyce, Komisja Europejska początkowo zaproponowała, aby wymagać od państw członkowskich podniesienia minimalnych standardów charakterystyki energetycznej (MEPS) dla budynków niemieszkalnych i publicznych klasy „G” do klasy „F” od 2027 r. i do klasy „E” od 2030 r. Stanowisko Parlamentu Europejskiego polega na utrzymaniu tego harmonogramu, ale na przeniesieniu budynków klasy „G” i „F” do klasy „E” od 2027 r. i do klasy „D” od 2030 r. W przypadku budynków mieszkalnych powinny one osiągnąć klasę „E” od 2030 r. i klasę „D” od 2033 r. Stanowisko Rady opowiada się za progami dla budynków niemieszkalnych opartymi na zużyciu energii pierwotnej oraz za krajową trajektorią stopniowej renowacji budynków mieszkalnych. Takie podejście pozostawiłoby państwom członkowskim większą elastyczność.

Systemy techniczne budynku i inspekcje

W artykule dotyczącym systemów technicznych budynków Parlament Europejski proponuje, aby państwa członkowskie „zapewniały stosowanie urządzeń, które spełniają kryteria najwyższych dostępnych klas efektywności energetycznej zgodnie z odpowiednimi aktami prawnymi Unii dotyczącymi etykietowania energetycznego, z uwzględnieniem efektywności systemu i zasady »efektywność energetyczna przede wszystkim«”. Może to być ograniczenie stosowania hybryd i kotłów certyfikowanych na odnawialne źródła. Jednakże, jak zaznaczono w kolejnym akapicie, „Wymagania systemowe określa się dla nowych, wymienianych i modernizowanych systemów technicznych budynku i stosuje się je w zakresie, w jakim jest to wykonalne pod względem technicznym, ekonomicznym i funkcjonalnym”. Wreszcie, poprawka Parlamentu Europejskiego do wniosku Komisji Europejskiej rozszerza rolę inspekcji, która „powinna również oceniać gotowość systemów technicznych budynku do pracy z odnawialnymi źródłami energii oraz w stosownych przypadkach, do pracy w niskich temperaturach.”

Data transpozycji

Parlament Europejski proponuje, aby państwa członkowskie miały 24 miesiące na wdrożenie dyrektywy UE do swojego prawa krajowego. Jeżeli dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków zostanie przyjęta do końca 2023 r., oznaczałoby to, że państwa członkowskie miałyby czas do końca 2025 r. na wdrożenie przepisów zawartych w tekście.

Dalsze działania

Teraz gdy Parlament Europejski i Rada UE zaakceptowały swoje stanowiska na podstawie wniosku Komisji Europejskiej, rozpoczną się "trójstronne rozmowy" w negocjacjach międzyinstytucjonalnych. Jeśli dyskusje będą przebiegać pomyślnie, możliwe jest osiągnięcie porozumienia politycznego przed zakończeniem prezydencji szwedzkiej (30 czerwca). Jednak jeśli kompromis okaże się trudniejszy do osiągnięcia, negocjacje będą kontynuowane w ramach prezydencji hiszpańskiej (1 lipca - 31 grudnia).

Autor: Janusz Starościk | Spiug

Przeczytaj także: 

• Platforma Szkoleniowa Akademii IK dla Profesjonalistów dla Partnerów Grupy Instal-Konsorcjum 
• Poradnik IK dla Profesjonalistów - Programy dopłat Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

Zapraszamy także na tematyczne e-szkolenie IK