Ustawa "Antysmogowa" - co, gdzie, kiedy? - ZIELONA TRANSFORMACJA

 

Czym jest uchwała antysmogowa? 

Uchwała antysmogowa jest dokumentem prawnym, którego celem jest zapobieżenie negatywnemu oddziaływaniu na środowisko i zdrowie ludzkie. Dzięki niej możliwe jest wprowadzenie ograniczeń oraz zakazów w zakresie eksploatacji określonych instalacji, w których spala się określone paliwa. Uchwała antysmogowa przyjmowana jest przez sejmik wojewódzki jako akt prawny (art. 96 Prawa Ochrony Środowiska). Co do zasady o uchwałę wnioskuje zarząd województwa. 

Dokument ten jest obowiązującym aktem prawa, który obowiązuje najczęściej na terenie województwa lub gminy. Za nieprzestrzeganie jego zapisów można ponieść konsekwencje karne. 

Co musi zawierać uchwała antysmogowa? 

W każdej uchwale antysmogowej powinny znaleźć się następujące zapisy: 

• granice obszarów, na których wprowadzane są ograniczenia lub zakazy; 
• jakość lub rodzaje paliw, jakie zostały dopuszczone do stosowania lub których stosować nie można na wskazanym obszarze; 
• parametry emisji instalacji lub parametry techniczne urządzeń, w których spalane jest paliwo, a które dopuszczone są do stosowania na danym obszarze. 

W uchwale antysmogowej mogą znaleźć się także poniższe zapisy: 

• cel oraz sposób wykorzystania paliw, które objęto ograniczeniami; 
• czas, w jakim ograniczenia i zakazy będą obowiązywały w ciągu roku; 
• obowiązki podmiotów, które zostały objęte uchwałą w zakresie potrzebnym do kontroli wykonania postanowień uchwały. 

 

 

W których województwach obowiązują uchwały antysmogowe i czego dotyczą? 

Obecnie na terenie Polski wprowadzono 30 uchwał antysmogowych, w 14 województwach: 

• małopolskie - 9 
• wielkopolskie - 3 
• dolnośląskie - 3 
• lubuskie - 3 
• pomorskie - 3 
• kujawsko-pomorskie - 1 
• śląskie - 1 
• opolskie - 1 
• świętokrzyskie - 1 
• podkarpackie - 1 
• lubelskie - 1 
• mazowieckie - 1 
• łódzkie - 1 
• zachodnio-pomorskie - 1 
• Na terenach województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego nie wprowadzono do tej pory żadnej uchwały antysmogowej. Warto przy tym mieć na uwadze, że w tych miejscach także dochodzi do przekroczenia norm jakości powietrza. 

Uchwała antysmogowa — od kiedy obowiązują w poszczególnych miejscach i co zakładają? 

Małopolska i Kraków 

Województwo małopolskie, a w szczególności Kraków, to prekursor, jeśli chodzi o wprowadzenia uchwał antysmogowych. Najbardziej restrykcyjna uchwała to ta wprowadzona dla Karkowa, która obowiązuje od 1 września 2019 roku. Zakazuje ona całkowicie spalania paliw stałych na terenie miasta. Co więcej, jest to jedyna obowiązująca w Polsce uchwała antysmogowa, która wprowadza całkowity zakaz spalania drewna, czy biomasy. Mieszkańcy mogą jedynie spalać gaz oraz lekki olej opałowy. 

Przyglądając się zapisom uchwały antysmogowej obowiązującej na terenie Małopolski, należy mieć na uwadze, że nowe kotły centralnego ogrzewania muszą spełniać 2 warunki: 

1. być zgodne z regulacjami unijnymi, które określają m.in. standardy jakościowe oraz emisyjność kotłów, tzw. ekoprojektem; 
2. być zautomatyzowane pod względem paliwa, z wyjątkiem kotłów, które zagazowują drewno. 

Uchwała określa również, że w przypadku istniejących już instalacji możliwa jest bezterminowa eksploatacja 5 klasy kotłów, które są zgodne z normą PN-EN 303-5:2012. 

Uchwała antysmogowa obowiązująca w Małopolsce zawiera kolejne okresy przejściowe. 1 stycznia 2023 roku mają pojawić się kolejne zakazy, tj. zakaz użytkowania kotłów c.o. pozaklasowych, które potocznie nazywa się "kopciuchami" oraz ogrzewczy wnętrz, które nie spełniają wymagań ekoprojektu. 1 stycznia 2027 roku wejdą w życie kolejne zakazy — nie będzie można użytkować kotłów c.o. 3 i 4 klasy. Jeżeli natomiast chodzi o kotły 5 klasy, nie został jeszcze wyznaczony termin ich likwidacji. 

 

Dolny Śląsk 

Uchwała antysmogowa w województwie dolnośląskim to odrębna uchwała dla Wrocławia oraz miejscowości uzdrowiskowych, a także reszty województwa. Dwie pierwsze przewidują zakaz spalania paliw stałych, jednak przepisy nie są tak restrykcyjne, jak dla Krakowa. Tutaj dopuszcza się kominki i kotły na paliwa stałe wszędzie tam, gdzie nie jest możliwe przyłączenie sieci gazowej czy ciepłowniczej, ale nie w tzw. dni smogowe. 

Inne województwa 

W innych województwach, w których wprowadzono uchwały antysmogowe, należy liczyć się z poniższymi zakazami: 

• woj. śląskie — tutaj zakłada się stopniową likwidację kotłów w zależności od ich wieku — jeżeli kopciuch został oddany do użytku mniej niż 5 lat od wejścia w życie uchwały antysmogowej, jego właściciel będzie mógł go użytkować do końca 2025 roku; 
• woj pomorskie i Sopot — od 1 lipca 2035 roku możliwość stosowania paliw stałych tylko w miejscach, w których nie ma sieci ciepłowniczej i gazowej (w miastach) lub ciepłowniczej (w pozostałych gminach). Jeżeli chodzi o Sopot, uchwała zakłada, że od 1 stycznia 2024 roku nie będzie można używać paliw stałych. Wyjątkiem mają być kominki rekreacyjne. 
• woj, podkarpackie — daty, które zakładają wymianę kotłów pozaklasowych, uzależnione są od czasu ich użytkowania. 
• woj. opolskie — uchwała antysmogowa zakłada wymagania dotyczące paliw. Obecnie jest niepotrzebna, ponieważ zakaz obejmuje paliwa, które wcześniej zostały wycofane z rynku dzięki regulacjom ogólnokrajowym. 
• woj. mazowieckie — uchwała antysmogowa obejmuje również kotły do przygotowania ciepłej wody użytkowej. 

 

Jakich kar spodziewać się za utrudnianie kontroli przestrzegania uchwały antysmogowej? 

Zgodnie z art. 379 POŚ zarówno kierownik kontrolowanego podmiotu, jak i kontrolowana osoba fizyczna zobowiązani są umożliwić przeprowadzenie kontroli instalacji.  

Przepisy jasno określają, że jeżeli petent uniemożliwi lub utrudni osobie, która jest uprawniona do kontroli w zakresie ochrony środowiska lub osobie, która pomaga kontrolerowi, podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat. Utrudnieniem w tym wypadku może być: 

• odmowa dopuszczenia kontrolera do paleniska; 
• uniemożliwienie pobrania próbki; 
• odnowa okazania dokumentacji posiadanego kotła. 

Jeżeli osoba kontrolowana nie współpracuje z urzędnikiem, ma on prawo wezwać policję na miejsce interwencji.  

Jakie kary obowiązują za nieprzestrzeganie uchwały antysmogowej? 

Nieprzestrzeganie uchwały antysmogowej, która obowiązuje w danym miejscu, może wiązać się z odpowiedzialnością za popełnienie wykroczenia. Osoby, które są kontrolowane muszą wiedzieć, że jeżeli odmówią kontroli, popełniają przestępstwo. Jeżeli natomiast poddadzą się kontroli, która wykaże nieprawidłowości, popełniają jedynie wykroczenie. 

Jeżeli kontrolę instalacji przeprowadza urzędnik, nie może on nałożyć na osobę kontrolowaną mandatu karnego. Wówczas po stwierdzeniu wykroczenia zobowiązany jest do wezwania policji lub straży miejskiej/gminnej, czyli służb, które mają uprawnienia do wystawienia mandatu (jego wysokość wynosi 500 zł). Jeżeli służby z jakiegoś powodu nie są w stanie w danym momencie przybyć na miejsce kontroli, urzędnik sporządza wniosek do sądu o ukaranie. Należy jednak pamiętać, że w tym wypadku wysokość grzywny może sięgnąć nawet 5 tys. zł. 

Warto mieć także na uwadze, że wraz z nadejściem 2018 roku, wszystkie koszty związane z badaniem próbek oraz ustaleń, czy dane paliwo spełnia normy, pokrywa osoba, która naruszyła zapisy uchwały antysmogowej. Kwotę tę zwraca na konto miasta lub gminy. 

Na uwagę zasługuje również fakt, że jeżeli właściciel danego obiektu nagminnie łamie uchwałę antysmogową — nie tylko odmawia wymiany pieca, ale także wykorzystuje paliwo niskiej jakości, może finalnie trafić do aresztu. Art. 38 Kodeksu Wykroczeń określa, że osoba ukarana co najmniej dwukrotnie za wspomniane wyżej wykroczenia, który w ciągu 2 lat od ostatniego ukarania dopuszcza się popełnienia podobnego wykroczenia, powinien liczyć się z karą aresztu, choćby była zagrożona karą łagodniejszą (recydywa). 

Podsumowanie 

Uchwały antysmogowe są wprowadzane w coraz to nowych województwach. Biorąc pod uwagę sankcje, które grożą za ich nieprzestrzeganie, warto zapoznać się z obowiązującymi przepisami. 

 

Przeczytaj także: 

• Standard WT 2021 - co warto o nim wiedzieć? – w kontekście pomp ciepła, rekuperacji (rekuperatorów)? 
• ZIELONA TRANSFORMACJA — jakie obowiązki muszą spełnić właściciele nieruchomości? 

Autor: Aneta Wojtczak 

Sprawdź bogatą ofertę produktową na ik.pl! 

 

 

Instal-Konsorcjum — Twój sprawdzony Partner!